Od poniedziałku (27.01) zmieniają się przepisy dotyczące przesłuchań dzieci w tzw. "niebieskim pokoju". Rozszerza się zakres spraw, w których znajdą one zastosowanie, są też częściowo nowe zarządzenia określające samo przesłuchanie.
W dyspozycji Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie i Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie pozostaje tzw. „Niebieski pokój”, czyli pokój przesłuchań małoletnich świadków. „Niebieski pokój” obejmuje dwa pomieszczenia znajdujące się na parterze Sądu , oznaczone numerami 3 i 4. tzw. poczekalnię do pokoju przesłuchań oraz właściwy pokój przesłuchań dla małoletnich. Funkcjonowanie i wyposażenie pokoju przesłuchań małoletnich reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 2013 roku. Poniżej znajduje się link na stronę Ministerstwa Sprawiedliwości , na której można zapoznać się z dokumentami regulującymi przyjazne przesłuchanie dziecka i wskazującymi na standardy wyposażenia pomieszczeń. Remont i adaptacja pomieszczeń przeznaczonych na pełnienie funkcji przyjaznego pokoju przesłuchań „niebieski pokój” w Sądzie Rejonowym w Zgierzu 2.4.) Identyfikator postępowania: ocds-148610-c8621ff7-ee24-11ec-9a86-f6f4c648a056 2.5.) Numer ogłoszenia: 2022/BZP 00238550 2.6.) Wersja ogłoszenia: 01 2.7.) Data ogłoszenia: 2022-07-05 „Niebieski pokój” (przyjazny pokój przesłuchań małoletnich) W dyspozycji Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie i Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie pozostaje tzw. „Niebieski pokój”, czyli pokój przesłuchań małoletnich świadków. „Niebieski pokój” obejmuje dwa pomieszczenia znajdujące się na parterze Sądu , oznaczone numerami 3 i 4. tzw. poczekalnię do pokoju przesłuchań oraz właściwy pokój przesłuchań dla małoletnich. Funkcjonowanie i wyposażenie pokoju przesłuchań małoletnich reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 2013 roku. Poniżej znajduje się link na stronę Ministerstwa Sprawiedliwości , na której można zapoznać się z dokumentami regulującymi przyjazne przesłuchanie dziecka i wskazującymi na standardy wyposażenia pomieszczeń. Pokój Przesłuchań powinien być zorganizo-wany w jednostce posiadającej osobowość prawną, która zapewnia jego administro-wanie. Pomieszczenie przyjazne dziecku powinno być wygodne, zapewniać poczucie prywatności, a jego wyposażenie powinno być dostosowane do fizycznych i psychicz-nych potrzeb dziecka. Pokój powinien byćZmieniły się przepisy o niebieskim pokoju. To miejsce do przesłuchań dzieci. Najważniejsza zmiana dotyczy możliwości przesłuchania pokrzywdzonych dzieci i młodzieży (do ukończenia 15 lat), w przestępstwach klasyfikowanych jako ograniczenie wolności. Są to np. wszelkiego rodzaju groźby, czyny związane z nielegalnym przetrzymywaniem, czy bezprawnym utrwalaniem i rozpowszechnianiem zdjęć o charakterze seksualnym z udziałem ofiary. Wcześniej "niebieski pokój" wykorzystywany był tylko przy zdarzeniach dotyczących przestępstw seksualnych i w sprawach zmiana zakłada, że przesłuchanie małego świadka odbywa się w sytuacji, gdy jest to absolutnie konieczne i można to zrobić tylko raz. W wyjątkowych sytuacjach można to powtórzyć, np. kiedy pojawią się nowe, istotne okoliczności w sprawie. Trzecia zmiana dotyczy już samego momentu przesłuchania. Nadal przeprowadza je sędzia, w obecności psychologa. Jednak teraz z małoletnim przebywać może ktoś z dorosłych, kogo on wybierze, np. rodzic czy dziadek. Nowe przepisy pozwalają także na przesłuchanie w niebieskim pokoju nastolatka, który skończył 15 lat, a nie jest jeszcze pełnoletni. Chodzi o sytuacje, kiedy odebranie zeznań w sali rozpraw mogłoby w nim wytworzyć niepotrzebny stres. - Zmiany jeszcze w większym stopniu niż wcześniej, chronią małoletnich przedtraumatycznymi wspomnieniami zdarzeń, których byli ofiarą lub świadkiem. Dlatego wokół nich, podczas przesłuchania, trzeba stworzyć przyjazną, bezpieczną atmosferę - wyjaśnia sędzia Grażyna Zawadzka-Lotko, wiceprezes Sądu Rejonowego w Białymstoku."Niebieski pokój" w białostockim sądzie został wyróżniony specjalnym certyfikatem Przyjaznego Pokoju Przesłuchań nadanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości i Fundację Dzieci Niczyje. W ten sposób docenia się ośrodki, które spełniają najwyższe standardy dotyczące takich pomieszczeń. Niebieski pokój to tak naprawdę dwa pomieszczenia. Pierwsze, w którym odbywa się samo przesłuchanie. Urządzone jest tak, by dzieci czuły się w nim dobrze. Drugie pomieszczenie to tzw. pokój techniczny, oddzielony od pokoju przesłuchań weneckim lustrem. To w nim czynności sędziego może obserwować prokurator, czy obrońca oskarżonego. Całość przesłuchania jest nagrywana, by już na samej rozprawie odtworzyć tylko zapis wykonanej czynności.
Biuro Obsługi Interesantów wraz ze stanowiącą ich integralną część Czytelnią Akt w Sądzie Okręgowym w Tarnobrzegu oraz w Sądzie Rejonowym w Tarnobrzegu przy ul. Sienkiewicza 27 zostało powołane z dniem 1 lutego 2012 roku na mocy Zarządzenia Prezesa Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z dnia 27 stycznia 2012 roku Nr 2/2012 Od przedszkola do… sądu Codzienność często zmusza nas do bycia w sytuacjach, w których nie mamy ochoty uczestniczyć. Popełniamy gafy, zachowujemy się w sposób, którego się wstydzimy, kłócimy się z najbliższymi. Czasem przekraczając granice - dobrego smaku, moralności lub prawa. W tym ostatnim przypadku zagrożenie jest podwójne - że świadkiem czynu będzie dziecko, które zostanie postawione przed ogromną trudnością zeznania tego, co widziało. Choć nikt nie ma serca zmuszać dzieci, które nie ukończyły 15. roku życia, do mówienia o tym, co jest dla nich często traumatycznym przeżyciem, ich rola podczas postępowania sądowego jest często niezbędna, by wyjaśnić sprawę. To sprawia, że muszą być one poddane szczególnej ochronie. Z uwagi na wrażliwość i niedostateczną jeszcze znajomość rzeczywistości, w której żyją, polskie prawo troszczy się o to, by nie doszło w przypadku dziecka do tzw. wtórnej traumatyzacji, czyli powtórnego, bolesnego zderzenia się z przykrymi wydarzeniami. Tym bardziej, że w zdecydowanej większości przypadków dziecko jest zarówno świadkiem, jak i pokrzywdzonym. Zasady przesłuchiwania dziecka normują przepisy Kodeksu postępowania karnego. Artykuł 185b mówi o tym, że "świadka, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, można przesłuchać w warunkach określonych w art. 185a w sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub o przestępstwa określone w rozdziale XXV Kodeksu karnego, jeśli zeznania tego świadka mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy". Takie przesłuchanie powinno jednak odbyć się tylko raz (chyba że pojawią się nadzwyczajne okoliczności w sprawie), a "przeprowadza je sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa" w warunkach zapewniających dziecku pełne bezpieczeństwo, tzn. w odpowiednim do tego pokoju lub na sali rozpraw, ale po uprzednim wyproszeniu na czas przesłuchania publiczności. Z takiej rozmowy sporządzony musi być protokół, który jest odczytywany lub odtwarzany podczas rozprawy. Separacja dziecka od rozwodu Występowanie dziecka w sądzie w roli świadka możliwe jest tylko w przypadku spraw odnoszących się do przestępstw, wspomnianych w/w artykułach kpk. Zgodnie bowiem z art. 430 Kodeksu prawa cywilnego, "małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków". Przynajmniej formalnie. Zdarzają się bowiem sytuacje, gdy rozmowa z dzieckiem jest z punktu widzenia prowadzonej sprawy niezwykle ważna i pomocna w przygotowaniu przed sąd orzeczenia. Tak dzieje się np. podczas postępowania rozwodowego, gdy sąd musi ustalić okoliczności rozkładu pożycia, w tym sytuację dzieci stron (art. 441 kpc), a także postanowić, pod czyją opieką one pozostaną i w jaki sposób rozłożone będą koszty ich utrzymania przez rozwiedzionych rodziców. Sąd w takim przypadku sięga po dozwolony środek poznania sytuacji rodziny i za pośrednictwem kuratora zawodowego przeprowadza wywiad środowiskowy i zasięga opinii specjalistycznej placówki, np. Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego. W badaniu przeprowadzanym przez ośrodek uczestniczą zarówno dzieci, jak i ich rodzice, a jego celem jest ustalenie specyfiki ich więzi rodzinnych. Kurator sądowy ma obowiązek zebrać informacje o warunkach życia dziecka z możliwie każdego źródła: sąsiedztwa, przedszkola czy szkoły. Wszystko to ma pomóc sądowi wydać postanowienie, uwzględniające dobro dziecka. Dzięki nowelizacji kpc (weszła w życie 13 czerwca 2009 roku), sąd może wydać decyzję o tzw. wysłuchaniu informacyjnym dziecka, różnym od przesłuchania, dzięki czemu nie uderzającym w przepis, zabraniający przesłuchiwania małoletnich świadków. - Sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych. W doktrynie podnosi się, że przepis ten zezwala na wysłuchanie informacyjne dziecka także w sprawach rozwodowych. Nie jest to przesłuchanie świadka, ale wysłuchanie, które odbywa się poza salą sądową. Wysłuchanie to powinno dotyczyć tych spraw, które dziecka "dotkną", czyli władzy rodzicielskiej czy kontaktów z rodzicami - mówi Olga Trocha, prawnik i członek zespołu organizacyjnego kampanii Fundacji Dzieci Niczyje "Dziecko - świadek szczególnej troski". Wysoki sądzie, nic nie rozumiem… Przesłuchanie osoby małoletniej, jeśli jest konieczne, powinno odbyć się w warunkach jak najbardziej sprzyjającym otwarciu się dziecka i zapewnienia mu poczucia bezpieczeństwa. Do niedawna odbywało się ono na sali rozpraw po uprzednim wyproszeniu publiczności z sali. Dziś coraz powszechniejsza staje się praktyka przesłuchiwania dzieci w specjalnych pomieszczeniach, które spełniając ściśle określone wymogi techniczne i formalne, zapewniają maksimum dyskrecji, stwarzają atmosferę rozmowy, a przy tym umożliwiają przeniesienie jej na nośnik, stanowiący dowód dla sądu. Przyjazne pokoje przesłuchań dzieci - bo tak nazywane są te miejsca - mają zminimalizować czynniki stresogenne i sprawić, że dziecko będzie czuło się podczas przesłuchania komfortowo. Aby było to możliwe, pokój musi dzielić się na dwa odrębne pomieszczenia: miejsce, zaaranżowane na pokój dziecka (ważny jest tu każdy szczegół: od kolorystyki ścian, aż po dostępne zabawki) - w nim z dzieckiem rozmawiać będzie biegły psycholog oraz sędzia i pokój techniczny, w którym będą przebywać osoby obserwujące przesłuchanie (prokurator, obrońca). Przesłuchanie jest rejestrowane za pomocą sprzętu audiowizualnego, dzięki czemu podczas faktycznej rozprawy sąd może udostępnić stronom obraz prezentujący zeznania świadka. Przesłuchanie prowadzić może tylko osoba uprawniona do realizacji czynności procesowych z udziałem dzieci (mająca ukończone odpowiednie szkolenie) - zwykle jest nią biegły psycholog, doświadczony w pracy z dziećmi i łatwo nawiązujący z nimi kontakt. Pierwszym etapem przesłuchania jest luźna rozmowa z dzieckiem, której najważniejszymi elementami są rozpoznanie stanu rozwoju dziecka, w szczególności zdolności do odróżnienia prawdy od kłamstwa oraz wyjaśnienie dziecku zasad przesłuchania oraz rejestrowania rozmowy. Dopiero po tej części prowadzący przechodzi do faktycznego celu przesłuchania - zadawania pytań. Z przesłuchania sporządzany jest protokół, do którego załączany jest zapis dźwięku i/lub obrazu. Nie tylko sądy dbają o to, by zapewnić małym świadkom ochronę na czas zeznań. Specjalne pomieszczenia przeznaczone do przesłuchań znajdują się także na niektórych komisariatach. "Niebieskich pokoi", według szacunków policji, istnieje w Polsce ok. 240. "Dziecko - świadek szczególnej troski" Potrzeba zapewniania dzieciom, występującym w charakterze świadków w sądzie, ochrony i opieki podczas czynności procesowych, stała się przyczynkiem do uruchomienia programu "Dziecko - świadek szczególnej troski". Fundacja Dzieci Niczyje, która jest organizatorem, za cel akcji obrała nie tylko ochronę dzieci, uczestniczących w procedurach prawnych, ale także promocję idei przyjaznych przesłuchań. Programy, akcje i kampanie FDN adresowane są do sędziów, policjantów, prokuratorów, adwokatów - wszystkich osób, które w profesjonalny sposób udzielają pomocy dzieciom-ofiarom/świadkom lub mają z nimi w sądzie bezpośredni kontakt. To dla nich organizowane są szkolenia, doskonalące kompetencje zawodowe związane z przesłuchiwaniem dzieci. W ramach fundacji funkcjonuje Koalicja na rzecz Przyjaznego Przesłuchiwania Dzieci, a także Klub Biegłego Psychologa. Już w 2004 roku odbyła się I edycja kampanii społecznej, której celem jest uwrażliwienie sędziów, prokuratorów, obrońców i biegłych psychologów na specyficzną sytuację dzieci w postępowaniu sądowym. Hasła kolejnych edycji kampanii - "Wysoki sądzie, boję się" (2004), "Wysoki sądzie, mam prawo się nie bać" (2007) i "Będę przesłuchany/-a" (2010) - nawiązują do podstawowych problemów, z jakimi stykać muszą się w sądzie mali świadkowie. - W naszym programie zajmujemy się głównie postępowaniem karnym i udziałem dzieci w nim (dzieci jako świadkowie lub jako pokrzywdzeni). W chwili obecnej już wiele zmienia się pozytywnie w postępowaniu karnym, gdzie przesłuchiwane są dzieci - twierdzi Olga Trocha. Choć wszystkie te sprawy normują przepisy prawa, postępowanie wciąż nie jest doskonałe. Jednym z problemów - według prawniczki z Fundacji - jest zagwarantowanie szczególnego trybu przesłuchania (tylko jednorazowe spotkanie dziecka z biegłym psychologiem) tylko tym małoletnim, które są ofiarami przestępstw o charakterze seksualnym lub przeciwko rodzinie. Inne pokrzywdzone dzieci, np. ofiary handlu, już nie mogą liczyć na tego typu przywilej. Wciąż kuleje także proces wprowadzania w życie idei przyjaznych przesłuchań dzieci. - Przesłuchania dzieci często prowadzone są w miejscach do tego nieprzystosowanych. Od lat zwiększa się ilość i rola przyjaznych pokoi przesłuchań, jednak, niestety, większość przesłuchań odbywa się poza nimi, a więc na sali sądowej, w pokoju prokuratora, na komisariacie policji. Przesłuchania dzieci nie są także w wielu przypadkach nagrywane, co sprawia, że w wielu przypadkach muszą być powtarzane. Wielokrotny zaś kontakt dziecka z wymiarem sprawiedliwości zwiększa ryzyko jego wtórnej wiktymizacji i traumatyzacji - przyznaje Olga Trocha. Dzięki takim programom jak projekt Fundacji Dzieci Niczyje z pomocy profesjonalistów skorzystać mogą (i powinni) także opiekunowie dzieci, które są świadkami w postępowaniu sądowym. Dla dobra dziecka i rozwiązania toczącej się sprawy ważne jest bowiem odpowiednie przygotowanie osoby małoletniej do przesłuchania oraz oswojenie go z organem sądowym. Mały świadek jest tak samo wartościowym świadkiem jak dorosły; jego zeznania mają dla sądu taką samą wartość merytoryczną i dowodową. Potrzebuje on jednak należytej ochrony, którą muszą mu zapewnić zarówno wymiar sprawiedliwości, jak i bliscy dziecka. Niebieski pokój przesłuchań Przyjazny Pokój Przesłuchań to pomieszczenie przeznaczone i specjalnie przystosowane do prowadzenia przesłuchań pokrzywdzonych, dzieci oraz świadków przestępstw w warunkach przyjaznych osobie przesłuchiwanej, zapewniających jej możliwie największy komfort i poczucie bezpieczeństwa.